بررسی فرضیه بلای منابع و عوامل موثر بر آن(مطالعه موردی کشورهای صادرکننده نفت با تاکید بر کشور ایران

مطالعات اخیر نشان می دهد که عامل وفور منابع در کشورهای صاحب منابع غنی باعث کندی رشد اقتصادی در این کشورها شده است؛ همچنین مروری بر ادبیات رشد اقتصادی نشان می دهد که توسعه انسانی، دانش و پیشرفت تکنولوژ‍ی و همچنین کیفیت نهادها و زیر ساختهای اجتماعی، ازعوامل مهم تاثیرگذار بر روی رشد و توسعه اقتصادی محسوب می شود. در این مطالعه سعی شده است که با استفاده از داده های تابلویی، اولا پدیده بلای منابع آزمون شود و سپس عوامل موثر بر آن و نحوه تاثیرگذاری آنها مورد بررسی قرار گیرد. از عوامل متعدد موثر که در مطالعات موجود گزارش شده است، در این تحقیق تمرکز اصلی بر روی توسعه انسانی و کیفیت نهادها خواهد بود. نمونه انتخابی برای این مطالعه دو گروه کشورهای صادرکننده عمده نفت خام (اقتصادهای نفتی) و دیگر کشورهای صادرکننده نفت خام (اقتصادهای غیر نفتی) طی دوره 1996-2006 مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. نتایج بدست آمده نشان می دهد که پدیده بلای منابع در کشورهای نفتی که بخشی از درآمدشان را صادرات نفت خام تشکیل می دهد، مشاهده می شود. با توجه به مدل برآورد شده برای هردو گروه و مقایسه آنها، می توان علت وقوع این پدیده را به ضعف در نهاده ها و زیرساختهای اجتماعی و سطح توسعه انسانی، مربوط دانست. بنابراین می توان استدلال کرد که وفور منابع بطور غیرمستقیم از طریق کانالهایی همچون: استفاده نامناسب از منابع، فساد و ضعف قوانین و همچنین سطح پایین آموزش به دلیل اتکای بیش از حد به صادرات نفت، باعث می شود که در کشورهای وابسته به نفت برغم دارا بودن منابع طبیعی بالا، رشد اقتصادی پایدار و بالایی تجربه نکنند. همچنین در جهت تمرکز و بررسی وضعیت ایران از مدل خود توضیح بردار(var) و توابع واکنش متغیرها نسبت به هم استفاده شده است.